Vreemd dat finaal nu ook Mark Zuckerberg himself zich mengt in het debat nopens de Zwarte Pietenkwestie dat de jongste vijf jaar eigenlijk een quasi zuiver Nederlands-Vlaams onderonsje was geweest. Vanaf nu kunnen in de Lage Landen die hard-fans van die geweldige 12de eeuwse legende over de Turkse bisschop van Myra en zijn Moorse assistenten, maar beter op hun tellen passen als zij nog langer op Facebook en Instagram uitpakken met schoensmeerzwarte knechten met rood gestifte lippen.
Natuurlijk, helemaal ‘Black lives matter’, die zet van Mark Zuckerberg. En dus ergens begrijpelijk. Maar hoé zwak zo’n gebaar als engagement voor gelijkberechtiging van de homo sapiens met donkere huidtint. En lààt ! Hoe onnoemelijk laat, mijnheer Zuckerberg!
Het is niet de eerste keer dat dit Pelikan-platformpje stilstaat bij de knechtenrel en iedere keer voert zij terug naar dat bijzondere jaar 1967. Dat was niet alleen het jaar van de allereerste geslaagde en vooral hoopgevende harttransplantatie. Het was ook het jaar van de zowat dodelijkste rassenrellen ooit in de VS-stad Detroit. Die herfst werd ook nog eens vrijheidsstrijder Che Guevara van kant gemaakt. Nog net niet vermoord was de zwarte burgerrechtenactivist Martin Luther King. Die liep toen in de straten mee voorop in het aanzwellende protest tegen steeds meer boots on the ground en agent orange in de lucht van Vietnam.
1967/68, was ook ons retorica-jaar en wat buiten de studieboeken ook nog rondom ons in de wereld gebeurde, was veel om te verwerken voor wie toen 18 werd. En wanneer vandaag al eens smalend wordt gedaan over het gebrek aan dadendrang en grote struisvogelgehalte van mijn Soixantehuitard-generatie, dan slaat dat meestal op de steeds grotere aantallen die toen dachten heel die sombere wereld te moeten gaan opfleuren in San Fransisco en elders middels een soort universele kraal van bloemen, soms ook van planten met hallucinerende bijwerking tijdens een schijnbaar nooit eindigende Summer of Love.
Voor wie lijk wij nog eerst ons laatste jaar 
middelbaar dienden af te maken, was – hoe raar dat vandaag ook moge klinken – dé geknipte gelegenheid om aansluiting te zoeken bij dat mondiale manifest en ons op onze beurt af te zetten tegen het ontsporende establishment, de komst van Sinterklaas. Dat had dan te maken met dat oude privilegie van de retoricaklas om telkenjare begin december in te staan voor de passage van de heilige man in de hoogste klassen van de humaniora. Aard en stramien van die verschijning verliepen al decennia volgens een vaste traditie: beschermd door het onaantastbare aura van de kindvriendelijke bisschop werden voor een afgeladen volle studiezaal door een sint-met-gevolg het ene na het andere sujet naar voren geroepen, de oren gewassen en – waar nodig – op een vriendelijke manier even publiekelijk ‘te kakken’ gezet. Werden ook wel eens openstaande rekeningen vereffend met mouwvegers, strevers, blokbeesten en pestkoppen. Ook leraars en subregenten, want we schreven nu eenmaal 1967 en de ontmanteling van klassieke gezagsstructuren was ingezet.
De Klaaspassage van december ‘67 zou zich evenwel niet beperken tot de gebruikelijke kritische doorlichting van de interne collegekeuken. Dat jaar zou er een statement gemaakt worden nopens àlle prangende wereldvraagstukken: van Vietnam over de genderkloof en de vrije liefde tot de verknechting van de zwarte medemens.
Daarom zou de Sint dat jaar geen mijter, baard, staf of ander status- en machtssymbool dragen, maar ….. een opvallend kleurrijke badmuts en aangepast tafelkleed met bloemmotief als kazuifel. Helemaal naar de geest van de tijd: Flower Power.
Vooral zou het deze keer niet zijn entourage van knechten zijn, maar hijzelf die als enige zwart van huidskleur was. 
Pieten van dienst zouden daarenboven een staal zijn van de werelden waartussen wij ons genadeloos geslingerd voelden: die van de autoritaire priester-leraar in zwarte soutane enerzijds en van de contesterende activist anderzijds, die van het blanke machismo-leder én die van de aaizachte bloemenkinderen die toen dagelijks door straten, tv-journaals en onze jonge geesten dwaalden.
Die aanklacht had niemand zien aankomen: op die eerste verdieping van een West-Vlaams college was de Zwarte Piet-kwestie voor het eerst prominent op de agenda gezet. Zoiets rolde als een schokgolf door de collegegangen tot in de kamer van E.H. Directeur. Er volgde geen sanctie, zelfs geen donderpreek. Helemaal in de geest van de tijd werd ons Klaasmanifest afgebogen tot een thema voor een aantal groepsgesprekken, een lesmethodiek die toen opgeld maakte als alternatief voor het klassieke ex cathedra-onderricht.
Toegegeven, misschien allemaal niet zo spectaculair als het dreigende Pieten-getoeter vandaag van Zuckerberg en co, maar alvast een halve eeuw eerder en vanuit het diepe engagement het beeld van die immer lachende knecht met al zijn lekkers uit de tweede strofe van het Stoomboot-wijsje nadrukkelijk bij te stellen.
Pelikan Papers 