Pre-teaching

Kracht van de Engelse taal is haar ongelooflijke vermogen om ingewikkelde inhoud simpel en kernachtig onder woorden te brengen. Actueel voorbeeld dezer dagen is die fameuze gerund, de werkwoordvorm die het Oude Albion uit de taal van de Romeinse bezetters overnam en waarmee men daar nu tot op vandaag met één simpele draaiing aan het einde van het werkwoord een zelfstandig naamwoord maakt. Teach-ing: de hele actie van het werkwoord, ja misschien wel het volledig achterliggende proces van een heel schooljaar, gevat in één elegante buiging. Voeg er – zoals in deze Corona-lockdown aan de orde – dat eveneens uit het Latijn geleende kleine pre-voorvoegsel aan toe en iemand als onze onderwijsminister kan er een half tv-journaal mee aan de slag.

The gerund.  Die frisse februarimorgen van 1980 zou ik het in de 6^de klas een kleine 50 minuten lang hebben over die superhandige constructie. Het Zwitsers Zakmes van het Angelsaksisch: met één handige omslag van de infinitief zou ik hier andermaal twintig koppen de meest complexe gedachtegang uit hun moedertaal leren omzetten naar het Engels, alles in één simpele kunst- en lettergreep.

Edoch, die morgen had de klas het even anders voor. De laatstejaars hadden immers berekend dat zij – althans de meesten – nog precies honderd dagen verwijderd waren van het einde van hun middelbare schoolloopbaan. Dat zoiets beter niet onopgemerkt voorbijging, was in die dagen een gebruik dat nog in zijn kinderschoenen stond. Een gegeven dat toen ook nog best ludiek was en zelfs door leraars aardig te pruimen viel. Die dag had mijn  klas Engels de vertrouwde opstelling van het lokaal 180 graden gedraaid, zodat banken, stoelen en leerlingen niet langer meer op het bord georiënteerd waren, maar op de naar achteren verplaatste lessenaar vlak voor de glazen achterwand die de klas scheidde van een winters binnentuintje.

Waarschijnlijk omdat de hele klas ervan uitging dat de les Engels die dag best beperkt bleef tot een vrijblijvende oefening in free speech, werd algauw duidelijk dat ik de enige was die deze morgen een handboek en notities bijhad. In het concept van de klasopstelling kon ik me voor de gelegenheid best vinden. Maar dat ik compleet buitenspel was gezet zonder enige vorm van overleg vooraf –  nadat ik dik tien jaar eerder nog aan de voet van de Blandijnberg gevallen was op de barricade voor meer openheid, democratie en inspraak –  vertikte ik het om dat lesuur tot aan het gaatje mee te gaan in de lesinhoud die de klas eventjes zichzelf voor ogen had gehouden.  Dus vatte ik post, zoals voorzien, voor dat grote raam achteraan dat door de gebruikelijke condens, maar zeker ook door de opgepookte spanning van het moment, sneller dan anders helemaal aangedampt was.

“Teasing the teacher can be a tricky business”, gaf ik aan het begin van mijn les nog zelf aan als voorbeeld van het gebruik van the gerund, maar algauw kwam de groep zelf op dreef met input als “We succeeded in surprising him” en “When will you give up bullying us?”  – Toegegeven, aandacht, gretigheid, sfeer en humor hadden heel de les een lichtjes hybride karakter, maar ondanks het ontbreken van handboeken, was het theoretisch overzicht van vijf modellen voor het gebruik van the gerund in een halfuur afgerond en, voorzien van de nodige voorbeelden, met mijn wijsvinger breed uitgeschreven op het grote bewasemde raam.

Restten nu nog twintig minuten om de klas in een losse, open conversatie de mogelijkheden van dat Engelse monument te laten inoefenen.   Helaas, naarmate de sfeer zich nu snel meer ontspande, maar vooral naarmate de zon hoger klom en meer warmte afgaf, begon mijn theoretisch overzicht van de ingenieuze werkwoordvorm vanuit al zijn grootheid in kleine stroompjes uit te lopen over de almaar doorzichtiger glaspartij en zakte gelijkmatig ook de kwaliteit van de conversatie helemaal weg naar een ondermaats niveau.

Toen het fluitsignaal het einde van onze meeting aangaf, en niemand erin geslaagd bleek nog gauw enige notitie te nemen van mijn verwaterde vingeroefening aan het gelegenheidsbord, zegde ik toe alsnog een kopie van mijn overzicht te bezorgen. Omdat dingen als personal computer, Internet en Smartschool toen nog niet in de Oxford Dictionary waren opgenomen, zou dat gebeuren via de toen als medium zeer gangbare ‘stencil’. Op die manier kon mijn les in schuifjes toch ook al een beetje beschouwd worden als een prematuur stukje  pre-teaching.

                                                                      —————————

In het bijzonder opgedragen aan mijn allerlaatste klas, dat fameuze 6de ASO  van 1983 waarmee ik een punt  zette achter een loopbaan als leraar en die me uitwuifde met een schitterende nasmaak als cadeau.